Spis treści:
- „Unieważnienie małżeństwa kościelnego” dla obu stron czy dla jednej?
- „Unieważnienie małżeństwa kościelnego” dla obu stron – skutki
„Czy rozwód kościelny dostają obie strony”? Tak brzmi jedno z często wyszukiwanych przez wiernych zapytań – a dokładniej tych spośród nich, którzy z różnych przyczyn są zainteresowani kościelną procedurą małżeńską. Zanim jednak odpowiemy na pytanie „czy rozwód kościelny dostają obie strony”, pragniemy wyraźnie zaznaczyć, że zarówno rozwód kościelny, jak i unieważnienie małżeństwa kościelnego dla obu stron to określenia błędne. W świetle prawa kanonicznego możemy mówić bowiem wyłącznie – i to tylko w ściśle określonych okolicznościach – o możliwości uznania małżeństwa kościelnego za nieważne od samego początku. Prawidłowo sformułowane pytanie, na które w niniejszym tekście udzielamy odpowiedzi, brzmi zatem: czy orzeczenie przez sąd kościelny nieważności danego małżeństwa dotyczy dwóch stron?
„Unieważnienie małżeństwa kościelnego” dla obu stron czy dla jednej?
Proces dotyczący stwierdzenia nieważności małżeństwa ma na celu określenie, czy między współmałżonkami doszło do zawiązania niezniszczalnego węzła małżeńskiego. Wszczynany jest po rozpoznaniu przez Sąd Biskupi skargi powodowej skierowanej przez jedno lub dwoje z nich, w której zainteresowani przedstawiają tytuł prawny (przeszkodę zrywającą, brak dotyczący zgody lub formy), który w ich uznaniu sprawia, że małżeństwo kościelne nie może być traktowane jako ważne. Jeśli biskup wyda orzeczenie o stwierdzeniu nieważności związku, oznacza to w praktyce, że mężczyzna i kobieta w świetle prawa kanonicznego nigdy nie stworzyli pełnoprawnego małżeństwa. A więc odpowiedź na pytanie, czy tzw. rozwód kościelny dostają obie strony, wydaje się oczywista – orzeczenie sądu dotyczy naturalnie obojga współmałżonków. Nie istnieje taka możliwość, aby tylko jedna strona pozostawała w związku małżeńskim, tym bardziej, że nigdy nie mógł on być uważany za pełnoprawny.
A co w przypadku, gdy tylko jedno ze współmałżonków zabiega o uznanie małżeństwa za nieważne? Mało tego – strona pozwana nie zechce wziąć udziału w procesie (do czego ma prawo)? Czy również wtedy unieważnienie małżeństwa kościelnego dla obu stron (stwierdzenie nieważności) może zostać zasądzone? Owszem.
„Unieważnienie małżeństwa kościelnego” dla obu stron – skutki
Tzw. unieważnienie małżeństwa kościelnego dla obu stron wiąże się z tym, że zarówno strona powodowa, jak i pozwana mogą ponownie wstąpić w związek małżeński. A raczej, zgodnie z literą prawa – po raz pierwszy zawrzeć małżeństwo. Warto jednak zwrócić uwagę, że w pewnych szczególnych przypadkach unieważnienie małżeństwa kościelnego dla jednej strony może nie wiązać się z możliwością niezwłocznego zawarcia „drugiego” małżeństwa. Dzieje się tak, gdy sąd dołączy do oficjalnego wyroku zakaz, który może zostać później uchylony przez ordynariusza. Kiedy władza kościelna może zdecydować się na tego typu ograniczenie? W przypadku, gdy badana przez trybunał sprawa dotyczyła niezdolności małżeńskiej, zaburzeń psychicznych lub tzw. symulowanej zgody małżeńskiej. W takich okolicznościach, zanim biskup pozwoli stronie ponownie stanąć przed ołtarzem, musi upewnić się, że wspomniane przeszkody po raz kolejny nie uniemożliwią zawiązania węzła małżeńskiego.
Biorąc powyższe pod uwagę, pamiętajmy, że na pytanie – nie do końca poprawnie sformułowane – „czy rozwód kościelny dostają obie strony”, musimy z całą stanowczością odpowiedzieć twierdząco. Skutki prawne orzeczenia o nieważności są takie same dla obojga dotychczasowych współmałżonków.