Spis treści:
- „Unieważnienie małżeństwa” a nowy związek – podstawowe informacje
- „Unieważnienie małżeństwa kościelnego” a ponowny ślub – kwestia zakazu sądowego
- Tzw. rozwód kościelny a nowy partner życiowy
W momencie ogłoszenia przez sąd kościelny nieważności danego małżeństwa ustają wszelkie wątpliwości dotyczące powstania nienaruszalnego węzła małżeńskiego łączącego partnerów. Ponieważ w świetle prawa kanonicznego badane przez trybunał małżeństwo nigdy nie doszło do skutku, byli współmałżonkowie zostają zwolnieni ze złożonej przed ołtarzem przysięgi. Jak w związku z tym wygląda kwestia „rozwód kościelny a nowy partner lub partnerka”? Czy stwierdzenie nieważności małżeństwa umożliwia stronom stworzenie wspólnoty życia z innymi osobami? Odpowiadamy na najczęstsze pytania związane z zagadnieniem unieważnienia małżeństwa kościelnego i ponownym ślubem.
„Unieważnienie małżeństwa” a nowy związek – podstawowe informacje
Orzeczenie przez sąd kościelny nieważności danego małżeństwa ma skutek taki sam dla obu stron. Wynika to ze znaczenia wyroku – w praktyce potwierdza on, że dane małżeństwo nie zostało zawarte ważnie, a więc partnerzy nigdy nie zostali połączeni niezniszczalnym, dożywotnim węzłem małżeńskim. Z tego faktu wnioskujemy, że nie istnieje podstawa, aby po ogłoszeniu decyzji trybunału kościelnego nie mogli oni spróbować ułożyć sobie życia jeszcze raz, u boku nowych partnerów. Dlatego też omawiając kwestię unieważnienia małżeństwa kościelnego i ponownego ślubu (czyli poprawnie: stwierdzenia nieważności małżeństwa), musimy zaznaczyć, że po zakończeniu procesu małżeńskiego zarówno mężczyzna, jak i kobieta, mogą zawrzeć ślub z innymi osobami. I jeśli na drodze nie staną określone przez Kodeks prawa kanonicznego przeszkody zrywające lub braki dotyczące zgody i formy, małżeństwo to będzie traktowane jako ważne.
Gdy mowa o tzw. unieważnieniu małżeństwa kościelnego i ponownym ślubie, warto dodać, że prawo kanoniczne nie wyklucza możliwości, aby przed ołtarzem stanęły ponownie te same osoby, które wcześniej zabiegały (z powodzeniem) o to, by ich małżeństwo zostało uznane za nieważne – np. w sytuacji, gdy ustały przeszkody, które wcześniej doprowadziły do skierowania skargi powodowej do sądu. Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której sąd kościelny stwierdza nieważność małżeństwa ze względu na niedojrzałość małżonków, a partnerzy, po upływie określonego czasu i odpowiednim przygotowaniu do wypełniania obowiązków płynących z zawarcia przymierza małżeńskiego, stają przed ołtarzem po raz drugi.
„Unieważnienie małżeństwa kościelnego” a ponowny ślub – kwestia zakazu sądowego
W pewnych konkretnych sytuacjach wyrokowi sądowemu stwierdzającemu nieważność danego związku może towarzyszyć zakaz zawarcia kolejnego małżeństwa kościelnego przez osobę, po której stronie wystąpiła przeszkoda czyniąca poprzednie małżeństwo nieważnym od samego początku. Obostrzenie to może zostać zniesione wyłącznie przez sąd lub ordynariusza – do tego czasu, mimo tzw. unieważnienia małżeństwa, ponowny ślub danej osoby jest niemożliwy.
Co takiego ma na celu podobny zakaz? Niedopuszczenie do sytuacji, w której te same przyczyny doprowadziłyby do zawarcia kolejnego małżeństwa, którego ważność mogłaby zostać zakwestionowana. Zazwyczaj wchodzi on w życie wtedy, gdy przesłanką do wszczęcia procesu małżeńskiego była choroba psychiczna jednego ze współmałżonków, niemoc płciowa lub tzw. symulacja zgody małżeńskiej. Zanim biskup diecezjalny uchyli zakaz, musi zyskać pewność, że konkretna przeszkoda po raz kolejny nie uniemożliwi zawiązania węzła małżeńskiego. Nieoceniona w tym przypadku może okazać się ekspertyza biegłych.
Warto pamiętać, że osoby, które pragną ubiegać się o zdjęcie sądowego zakazu, mogą skorzystać z usług adwokata kościelnego, który jest w stanie zapewnić kompleksowe doradztwo związane z kwestią „unieważnienie małżeństwa a ponowny ślub”, a także pomóc wiernemu zredagować odpowiednie pismo, na mocy którego zwróci się do sądu z prośbą o uchylenie klauzuli. Jak wygląda dalsza procedura w takim przypadku? Na podstawie przesłuchania petenta oraz wniosków biegłych odpowiedni organ (sąd kościelny lub biskup diecezjalny) podejmuje decyzję, i jeśli tylko okaże się ona pozytywna dla zainteresowanego, wydaje stosowny dekret.
Tzw. rozwód kościelny a nowy partner życiowy
Pamiętajmy, że procedura procesu dotyczącego nieważności małżeństwa ma na celu ochronę uprzywilejowanej przez KPK instytucji małżeństwa. Dzięki niej wierni gnębieni przez wątpliwości są w stanie uzyskać jednoznaczną odpowiedź, czy ich związek w świetle prawa kanonicznego może być uważany za pełnoprawny. Jeśli nie – prawo kanoniczne umożliwia im zakończenie małżeństwa, które na dobrą sprawę nigdy nie zostało zawarte, i stworzenie przymierza małżeńskiego z innymi osobami. Jak już zaznaczyliśmy, kluczowe znaczenie dla wszystkich tych, którzy po tzw. rozwodzie kościelnym z nowym partnerem lub partnerką pragną stworzyć wspólnotę życia, ma brak (lub istnienie) klauzuli zakazującej ponowne złożenie przysięgi małżeńskiej.