Pandemia SARS-CoV-2 doprowadziła do konieczności wprowadzenia drastycznych zmian w niemalże każdej dziedzinie naszego życia. Z przyczyn oczywistych wywarła znaczący wpływ także na życie wspólnotowe Kościoła. Znakiem tego jest słynne zdjęcie przedstawiające papieża Franciszka pogrążonego w modlitwie na opustoszałym placu św. Piotra. W niniejszym wpisie pragniemy przyjrzeć się wprowadzonym ostatnimi czasy ograniczeniom dotyczącym możliwości publicznego sprawowania kultu Bożego, a także temu, jak w obliczu koronawirusa Święta Wielkanocne mogli celebrować wierni.
Koronawirus a Msza św. (do 19.04)
W wystosowanym 24 marca 2020 roku oficjalnym komunikacie abp Stanisław Gądecki, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, zobligował wiernych do respektowania wprowadzonego przez rząd ograniczenia w liczbie osób mogących jednocześnie brać udział we Mszy św. Przypominamy, że minister zdrowia, w ramach przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się pandemii, ustanowił limit 5 uczestników obrzędów religijnych, nie licząc osób sprawujących posługę.
Obostrzenie to dotyczyło także liturgii Wielkiego Tygodnia. Mimo, że wstępne informacje mówiły o zwiększeniu maksymalnej liczby uczestników Mszy św. do 50 już od Niedzieli Wielkanocnej, obowiązujące restrykcje przedłużone zostały do 19 dnia kwietnia. A zatem z powodu pandemii wywołanej przez koronawirusa Wielkanoc 2020 roku była dla wiernych wyjątkowo trudna – nie tylko w wielu przypadkach wiązała się bolesną rozłąką z bliskimi, lecz także z niemożnością uczestnictwa w liturgii Kościoła i pełnej celebracji tego najważniejszego dla każdego chrześcijanina święta. Inną formę musiał przybrać także obrzęd stanowiący ważny element świątecznej tradycji – z powodu zagrożenia koronawirusem święcenia pokarmów w kościołach zostały odwołane. Episkopat zachęcał jednak, aby zwyczajowego błogosławieństwa udzielała głowa rodziny lub inny jej członek przed przystąpieniem do wielkanocnego śniadania.
Należy w tym miejscu nadmienić, że zanim jeszcze stało się jasne, że przez koronawirusa Święta tegoroczne przybiorą niezwykle intymny charakter, wymagający od większości wiernych duchowego przeżywania Wielkiego Tygodnia w domu, w poszczególnych archidiecezjach ordynariusze udzielili dyspensy od uczestnictwa w niedzielnej Mszy św. Do skorzystania z tej możliwości zachęcał w swym orędziu z dnia 14 marca abp Gądecki. Duchowny namawiał jednocześnie wiernych, aby w miarę możliwości uczestniczyli w modlitwie i przeżywali wspólnotowo Eucharystię za pośrednictwem środków masowego przekazu.
Poluzowanie ograniczeń związanych z uczestnictwem we Mszy św. (od 20.04)
O ile zatem z powodu zagrożenia wywołanego przez rozprzestrzenianie się koronawirusa Święta celebrowane musiały być przez olbrzymią większość wiernych w miejscu zamieszkania, o tyle obecna sytuacja stwarza większe możliwości wspólnotowego sprawowania kultu Bożego. Od 20 kwietnia, wraz z poluzowaniem niektórych ograniczeń związanych z pandemią koronawirusa – Msza św. oraz inne formy praktykowania publicznego życia duchowego mogą odbywać się z udziałem większej liczby wiernych. Decyzją rządu w kościele może obecnie przebywać 1 osoba na 15 metrów kwadratowych powierzchni świątyni. Przypominamy także, że nadal, aż do odwołania, obowiązuje dyspensa od uczestnictwa w niedzielnej Mszy św.
Koronawirus a Komunia św.
12 marca Rada Stała Konferencji Episkopatu Polski wydała zarządzenie, w którym zalecała, aby z powodu koronawirusa Komunia św. była przyjmowana przez wiernych na rękę lub w formie duchowej. Uczestnicy Mszy zachowali jednak możliwość przyjmowania hostii w sposób tradycyjny.
Koronawirus a spowiedź
W części kościołów mimo pandemii koronawirusa spowiedź odbywała się, i odbywa, w stałych godzinach. W innych przypadkach przyjęcie sakramentu pokuty wymaga indywidualnego umówienia się z kapłanem i ustalenia miejsca spotkania, niekoniecznie w obrębie świątyni. Co bardzo ważne, wbrew pewnym wprowadzającym w błąd informacjom – spowiedź nie może odbywać się na odległość, przez telefon lub przez internet. W kwestii tej jednym głosem przemawia zarówno Stolica Apostolska, jak i Episkopat. Jednocześnie abp Gądecki przypomniał, że w tych szczególnych okolicznościach istnieje możliwość uzyskania rozgrzeszenia poprzez rachunek sumienia i wzbudzenie tzw. żalu doskonałego.
Należy także dodać, że ze względu na ryzyko zarażenia wirusem SARS-CoV-2 w parafiach w całej Polsce przełożona została zdecydowana większość Pierwszych Komunii św. oraz bierzmowań.